Opvolging binnen het familiebedrijf

Algemeen

Voor veel familiebedrijven is niets zo belangrijk als het borgen van de continuïteit van het familiebedrijf voor de lange termijn en de volgende generatie(s). In dit kader is het van belang dat alle financiële, fiscale en juridische gevolgen in beeld worden gebracht en deze gevolgen voor alle betrokkenen (ook voor familieleden welke geen rol zullen gaan spelen in de bedrijfsoverdracht), inzichtelijk, duidelijk en bekend zijn. Dat een bedrijfsopvolging binnen familie (extra) aandacht behoeft, blijkt wel uit het feit dat het grootste gedeelte (70%) van de familiebedrijven het niet overleeft, nadat een wisseling van generatie heeft plaatsgevonden. Een Corporate Finance adviseur is alsdan van essentieel belang, omdat deze adviseur de ondernemer in het meestal toch wel emotionele traject kan ondersteunen c.q. begeleiden, maar ook realistisch en volledig objectief een advies kan verstrekken conform de gangbare M&A praktijk.

Bij een bedrijfsoverdracht gaat het (hoofdzakelijk) over de overdracht van het eigendom en de  zeggenschap van de onderneming en de betreffende leiding over de onderneming. Een langdurige voorbereiding (van bijvoorbeeld 3 tot 5 jaar) is in ieder geval cruciaal op het moment dat de volgende generatie nog (te) weinig kennis en ervaring van de branche en de ins-en-outs van de onderneming heeft. Dit bepaalt mede voor de ondernemer hoe zijn of haar betrokkenheid bij de onderneming na de bedrijfsoverdracht kan worden ingericht. Daarnaast zal altijd de vraag spelen: “wilt u als ondernemer direct alle touwtjes uit handen geven?”

Bedrijfsoverdracht binnen familie (proces)

Een bedrijfsoverdracht binnen familie en bijbehorende voorbereiding begint dus daadwerkelijk al jaren voorafgaand aan de feitelijke bedrijfsopvolging. Het ontwikkelen van een gezamenlijke visie op de bedrijfsoverdracht vraagt om een intensieve communicatie tussen alle betrokken partijen, inclusief hun adviseurs, de accountant en/of fiscalist.

De volgende onderwerpen zullen in ieder geval worden besproken en beoordeeld (niet-limitatief):

• Waardering: wat is een objectieve waarde en prijs voor het familiebedrijf?
• Financiële planning: wanneer en hoe kan de ondernemer met zijn bedrijf stoppen c.q. het eigendom, de zeggenschap en de leiding overdragen?;
• Formuleren van eigendomsstrategie: wie mag wanneer en onder welke voorwaarden eigenaar worden van het familiebedrijf?;
• Fiscale risico’s en/of mogelijkheden: zoals toepassing van de bedrijfsopvolgingsregeling en de mogelijkheden en fiscale consequenties bij schenken en (ver)erven van het familiebedrijf.

De voorbereiding en uitwerking van onder andere bovenstaande onderwerpen en daarnaast de duidelijke communicatie en transparantie in dit kader, zorgen voor een blijvende en goede harmonie binnen de familie. Het is namelijk in ieders belang, zowel voor de ondernemer als voor de (toekomstige) opvolger(s) van de onderneming dat de continuïteit van de onderneming niet in gevaar wordt gebracht. Bij het vervreemden van de aandelen van de onderneming of bij het vervreemden van enkel de activa/passiva, kan er een fiscale belastinglast ontstaan bij de verkoper en kan er alsdan een liquiditeitsprobleem optreden als er niet bij de voorbereiding is nagedacht over de fiscale (vennootschappelijke) structuur en/of de financieringsstructuur van de transactie.

Samengevat kunnen wij stellen dat fiscale optimalisatie en het waarborgen van de continuïteit de sleutelwoorden zijn bij een bedrijfsoverdracht binnen familie. Voor het realiseren van dit doel kan de bedrijfsopvolgingsregeling, ook wel BOR genoemd, uitkomst bieden bij een bedrijfsovername binnen de familie. Deze fiscale regeling zorgt ervoor dat de belastingheffing bij een bedrijfsoverdracht binnen de familie geen obstakel vormt voor de continuïteit van het bedrijf. Zo kan de inkomstenbelastingclaim worden doorgeschoven van de schenker naar de verkrijger en is er een (gedeeltelijke) vrijstelling van erf- en schenkbelasting. Voor toepassing van de BOR dient wel aan een aantal voorwaarden voldaan te worden. Een aantal van deze voorwaarden zijn; de erflater moet minimaal 1 jaar de onderneming in eigendom hebben, de erfgenaam of verkrijger moet de onderneming minimaal 5 jaar voortzetten en moet daarnaast reeds 3 jaar in dienst zijn bij de bewuste onderneming en de belastingvrijstelling geldt in beginsel alleen op het gedeelte ondernemingsvermogen.